Konut piyasasında talep artışa geçmişken, üretimde aynı hareketlilik gözlenmiyor. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) 2025 yılı ilk çeyrek yapı izin istatistiklerine göre, belediyeler tarafından verilen yapı ruhsatlarında dikkat çekici bir düşüş yaşandı. Bina sayısı geçen yılın aynı dönemine göre %21.3, daire sayısı %18.7 ve yüzölçümü %24.7 oranında azaldı.
Bu yılın ilk üç ayında toplamda 22 bin 502 bina için ruhsat verilirken, bu binalarda yer alacak daire sayısı 143 bin 626 ve toplam yüzölçüm 27 milyon metrekare olarak kaydedildi. Bu alanın 14.8 milyon metrekaresi konutlara ait.
Yeni Yatırım İştahı Azaldı
Sektördeki bu yavaşlamanın en önemli nedenleri arasında yüksek faiz oranları, artan arsa ve inşaat maliyetleri ile finansmana erişim sorunları öne çıkıyor. 2024’ün son çeyreğinde gözlenen yatırım canlanması, 2025’in ilk aylarında sürdürülemedi. Uzmanlara göre, yeni projelere olan ilginin azalması, kısa vadede arz-talep dengesini bozabilir ve bu durum konut fiyatlarında yukarı yönlü bir baskı oluşturabilir.
İskan Rakamları da Geriledi
Yalnızca ruhsat değil, iskan izinleri de azaldı. Aynı dönemde belediyeler tarafından yapı kullanma izin belgesi verilen bina sayısı %28, daire sayısı %25.8 ve yüzölçümü %31 oranında geriledi. Toplamda 20 bin 614 bina, 130 bin 143 daire ve 25.2 milyon metrekare alan için iskan alındı. Bunun 14.1 milyon metrekaresi konutlara, 5.9 milyon metrekaresi konut dışı alanlara ve 5.1 milyon metrekaresi ise ortak kullanım alanlarına ait.
Yıllık Rakamlar da Düşüşte
Yapı ruhsatlarında yıllık bazda da düşüş dikkat çekiyor. 2023 yılında toplam 861 bin 53, 2024 yılında ise 766 bin 103 daire için ruhsat alınmıştı. 2025’in ilk çeyreğinde verilen 144 bin konutluk ruhsat, yalnızca İstanbul’un yıllık konut ihtiyacına denk geliyor.
KONUTDER’in PwC Türkiye’ye hazırlattığı rapora göre İstanbul’un yıllık konut ihtiyacı 122 bin civarında. 2025-2034 dönemine ait projeksiyon ise, İstanbul’un 10 yılda en az 1 milyon 220 bin yeni konuta ihtiyaç duyacağını ortaya koyuyor.
Maliyetler ve Faizler Ana Gündem
AYİDER Başkanı Hakan Şişik, düşüşün temel nedenlerinden birinin artan inşaat maliyetleri olduğunu belirtti. Şişik, “Dairelerin ekonomik olarak ulaşılabilirliği zorlaştı. Özellikle yüksek faiz oranları, yatırımları frenleyen en önemli etkenlerden biri” açıklamasında bulundu.
Müstakil Konutlarda da Gerileme
Pandemi sonrası yükselen müstakil konut talebi de düşüşte. Geçmişte ruhsatların yaklaşık %9’unu oluşturan bu yapıların payı, 2025’in ilk çeyreğinde %5.8’e geriledi. Ruhsat verilen müstakil yapı sayısı 7 bin 473, toplam yüzölçümü ise yaklaşık 1.5 milyon metrekare oldu.
Sonuç: Arz Sıkıntısı Kapıda
Konut üretiminin yavaşlaması, özellikle büyük şehirlerde arz yetersizliği riskini artırıyor. Talebin canlandığı bir dönemde üretimde yaşanan bu gerileme, önümüzdeki aylarda fiyatların artmasına neden olabilir. Sektör temsilcileri, arzın sürdürülebilirliği için finansman modellerinin gözden geçirilmesi ve teşviklerin artırılması gerektiğini vurguluyor.
