Van’ın geleneksel konut mimarisinde asırlardır kullanılan en önemli yapı malzemesi olan kerpiç, bugün de kentin tarihi dokusunu yaşatmaya devam ediyor. Doğal yapısıyla öne çıkan kerpiç, Van’ın iklim koşullarına uyumlu olması ve dayanıklılığı sayesinde yüzyıllardır halkın tercih ettiği yapı malzemesi olma özelliğini koruyor.
Doğal Malzemelerle Yüzyıllardır Yaşam Alanı
Toprak, saman, odun külü ve kaya tuzunun belirli oranlarda karıştırılmasıyla elde edilen kerpiç, suyla yoğrulduktan sonra birkaç gün mayalandırılıyor. Ardından özel kalıplara dökülerek güneş altında kurutuluyor. Karışıma eklenen saman çatlamayı önlerken, kül ve tuz malzemenin dayanıklılığını artırıyor. Böylece kerpiç, yaz aylarında serinlik, kış aylarında ise sıcaklık sağlayarak Vanlılara doğal bir yaşam alanı sunuyor.
Tahir Paşa Konağı’nda Kerpiç Yeniden Hayat Buluyor
Kentin önemli tarihi yapılarından biri olan Tahir Paşa Konağı, kerpiç malzemesiyle yeniden inşa ediliyor. Van Valiliği Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığı tarafından yürütülen rekonstrüksiyon çalışmalarında, üç ay önce hazırlanan kerpiçler kullanılarak konak duvarları örüldü. Böylece hem yapının özgün dokusu korunuyor hem de Van’ın geleneksel mimari kültürü geleceğe taşınıyor.
“Kerpiç, Yumrutepe Toprağından Elde Ediliyor”
Yüzüncü Yıl Üniversitesi Mimarlık ve Tasarım Fakültesi Mimarlık Bölüm Başkanı Doç. Dr. Şahabettin Öztürk, kerpiç yapımında kullanılan toprağın Van’ın 25 kilometre kuzeybatısındaki Yumrutepe bölgesinden getirildiğini belirtti. Kerpiç toprağının özelliklerine dikkat çeken Öztürk şunları söyledi:
“Kerpiç için kullanılan toprağın kum ve kil oranı dengeli olmalı. Bu uygunluğu anlamak için basit testler yapıyoruz. Çamur hazırlandıktan sonra içine odun külü, kaya tuzu ve saman ekleniyor. Üzeri brandayla örtülüp yaklaşık üç gün mayalandırılıyor. Daha sonra kerpiç kalıplarına yerleştirilip güneş altında kurutuluyor.”
Keçi Kıllı Sıva Dayanıklılığı Artırıyor
Geleneksel yapı tekniklerinde, kerpiç bloklar kurutma süreci tamamlandıktan sonra inşaata hazır hale geliyor. Sıva yapımında ise farklı bir yöntem uygulandığını aktaran Öztürk, “Sıvanın aderans gücünü artırmak için karışıma keçi kılı ekleniyor. Bu yöntem sayesinde sıva daha sağlam hale geliyor, nem ve rutubete karşı dayanıklılığı artıyor” dedi.
Van’ın yüzyıllardır devam eden kerpiç geleneği, sadece tarihi yapıları ayakta tutmakla kalmıyor, aynı zamanda doğayla uyumlu sürdürülebilir bir yaşam biçimini de temsil ediyor.
