Milliyet'ten Duygu Erdoğan'ın haberine göre, artan konut fiyatları ve dolayısıyla kiralardaki yüksek oranlar, başta İstanbul olmak üzere kentsel dönüşümün yoğun olması gereken ilçelerde en önemli yavaşlama nedeni olarak görülüyor.
Yüksek fiyatlar ve kiralık konut bulmaktaki zorlukların kentsel dönüşüme bir frenleme getirdiğini belirten uzmanlar, aynı zamanda özel sektörün de bu nedenle dönüşümde azalan payının bitmek üzere olduğunu değerlendiriyor.
Riskli yapılarında yürütülecek kentsel dönüşüm öncesi kişilerin birkaç yıl süre ile barınma ihtiyacına yönelik kiralık seçeneklerini değerlendirdiklerini anlatan Tüm Girişimci Emlak Müşavirleri (TÜGEM) Kurucu Başkanı Hakan Akdoğan, mevcut piyasa koşullarında artan kiralar ve azalan kiralıklar nedeniyle süreçlerin uzadığını söyledi.
Ortalama yüzde 150 arttı
Akdoğan, “Satılık ve kiralık konut piyasasının etkilediği çevreler arasında binası kentsel dönüşüme girecek olanlar da var. Gelinen noktada, bölgelerinde zaten yüksek seyreden fiyatlar ve kiralık konut bulmaktaki zorluklar nedeniyle bu kimselerin de daha uzun vadede beklemeye geçtikleri görülüyor.
Birkaç yıl barınma ihtiyacını giderecek bir konut bulamazsa kişinin evinden çıkıp kentsel dönüşüme vermesi mümkün olmaz. Ayrıca görülüyor ki İstanbul özelinde, özellikle kentsel dönüşümün hızlı olması gereken ilçelerde fiyat artışları çok daha yüksek seyrediyor” dedi.
İstanbul genelinde konut satış fiyatlarında yıllık değer artışının yüzde 203, kiralarda değer artışının ise yüzde 150 seviyesinde olduğunu kaydeden Endeksa Genel Müdürü Görkem Öğüt, bu ortamda kentsel dönüşümün yoğun olduğu ilçelerdeki fiyat artışlarını da değerlendirdi.
Öğüt, “Kentsel dönüşümün en yoğun olduğu ilçeler; Bağcılar, Bayrampaşa, Beşiktaş, Beyoğlu, Büyükçekmece, Esenler, Esenyurt, Güngören, Küçükçekmece, Pendik, Şişli, Üsküdar ve Zeytinburnu. Kentsel dönüşüm bölgelerinde değer değişimine bakıldığında satış fiyatlarında en fazla artışın Beyoğlu, kirada en fazla artışın ise Esenler’de olduğu görülüyor…
Konut fiyatlarındaki değer artışını değerlendirirken konut üretim maliyetini göz önünde bulundurmak gerekiyor. Konut üretim maliyetlerindeki artış yeni konut üretimini yavaşlatıyor. Yavaşlayan konut üretimi ise konut arzını düşürdüğü için birinci el konut satış fiyatlarının yanı sıra, ikinci el konut satış fiyatı ve kiraları artırıyor” diye konuştu.
‘Durma noktasına geldi’
Gayrimenkul konusunda global yatırımcılara yatırım danışmanlığı hizmeti veren Golden Sign Kurucu Ortağı Sedat Karakütük, konut fiyatlarının beklenmedik düzeyde artmasının kentsel dönüşümün yavaşlamasına neden olduğuna dikkat çekti.
Bugüne kadar çeşitli ölçeklerde pek çok dönüşüm çalışması gerçekleştirildiğini hatırlatan Karakütük, “Ancak gelinen noktada kentsel dönüşümün hızının kesildiğini görüyoruz. Dövize endeksi inşaat hammaddelerindeki yükselişler üretim tarafında sektörü yavaşlattı.
Talep yüksek, arz düşük olunca da konut fiyatları ve kiralar beklenmedik biçimde yükseldi. Dolayısıyla kentsel dönüşüm durma noktasına geldi” dedi.
Özel sektör payı azaldı
Gelinen noktada kentsel dönüşüm çalışmaları ağırlık olarak kamu eliyle yürütülürken, özel sektörün payı giderek azalıyor. Dönüşümü seferberlik kapsamında ele alan Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından İstanbul’un birçok ilçesinde aynı anda dönüşüm yapılırken; diğer yandan vatandaşın konutunu dönüştürmesine katkı vermek için dönüşüm kredileri ve kira yardımlarında yeni düzenlemelerle artışlar da yapılmıştı.
Buna göre, Türkiye genelinde 3 milyon 200 bin konut yenilendi, 81 ilde 922 ilçede 250 bin konutun dönüşümü sürüyor. İstanbul’da 39 ilçede 695 bin konut yenilenirken, 93 bin konutun dönüşümü sürüyor.
Riskli yapı olarak tespit edilen konut veya iş yerlerine kendi yapısını dönüştürecekler için verilen faiz destekli kredilerde kredi tutarları da tekrar artırılmıştı.
Buna göre, konut yapım ve edinme kredileri 400 bin liradan 600 bin liraya çıkarılmış, illere göre değişmekle birlikte 1.000 lira ile 1.500 lira arasında kira yardımı yapıldığı açıklanmıştı.
