Çalışmaya göre, depremin etkilediği illerde satılık konut fiyatları ortalama yüzde 14, konut kiraları ise ortalama yüzde 17 artış gösterirken, çevre illerdeki satılık konut fiyatları yüzde 7, konut kiraları yüzde 4, büyükşehirlerdeki satılık konut fiyatları yüzde 11, konut kiraları ise yüzde 14 arttı. Depremin etkilediği illerde satılmayı bekleyen konut stoku ise ortalama yüzde 53, kiralanmayı bekleyen stok adedi ise ortalama yüzde 59 düşüş gösterdi.
Yapay zeka ve büyük veri analizi kullanarak gayrimenkul değer hesabı sunan Endeksa, deprem öncesi ve sonrası dönemi karşılaştırarak depremin konut stokuna ve fiyatlarına etkisini incelediği detaylı bir çalışma hazırladı.
Çalışmaya göre, deprem sonrası depremin etkilediği iller ve çevre illerde stok önemli ölçüde düştü. Bunun sonucu olarak şubat ayında konut fiyatlarındaki artış beklentinin üzerinde gerçekleşti ve depremin etkilediği illerdeki konut fiyat artışı çevre iller ve büyükşehirlerdeki fiyat artışından yüksek oldu.
Endeksa verilerine göre, depremden önce ocak ayında deprem illerinde satılık konut fiyatları yüzde 9, kiralar yüzde 5 arttı, çevre illerde satış fiyatı yüzde 9 artarken kiralar yüzde 7 arttı, büyükşehirlerde ise satış fiyatı yüzde 13, kiralar yüzde 11 arttı.
İstatistiki modelleme ile gelecekte gerçekleşecek fiyatları da hesaplayan Endeksa, şubat ayında deprem olmasaydı fiyat artışını deprem illeri ve çevre iller için yüzde 8, büyükşehirler için yüzde 10; kira artışını ise deprem illeri için yüzde 4, çevre iller için yüzde 6, büyükşehirler için yüzde 9 olarak öngörmüştü.
Ancak deprem felaketi sonrasında Ocak başından deprem günü 6 Şubat’a kadar olan dönemle sonrasında 22 Şubat’a kadar olanı dönemin karşılaştırdığı çalışma sonucunda depremin etkilediği illerde satılık konut fiyatlarının ortalama yüzde 14, konut kiralarının ise ortalama yüzde 17 artış gösterdiği; çevre illerdeki satılık konut fiyatlarının yüzde 7, konut kiralarının yüzde 4, büyükşehirlerdeki satılık konut fiyatlarının yüzde 11, konut kiralarının ise yüzde 14 arttığı görüldü.
Çevre illerde satılmayı bekleyen konut stoku yüzde 8 düştü
Depremin konut stokundaki etkisine bakıldığında, depremin etkilediği illerde satılmayı bekleyen konut stoku ortalama yüzde 53, kiralanmayı bekleyen stok adedi ise ortalama yüzde 59 düşüş gösterdi. Çevre illerde satılmayı bekleyen konut stoku yüzde 8, kiralanmayı bekleyen konut stoku yüzde 49 düşüş gösterdi. Büyükşehirlerde ise satılmayı bekleyen konut stoku yüzde 19 artarken, kiralık konut stoku değişmedi.
Hatay’da satılmayı bekleyen konut stoku yüzde 85, kiralık konut stoku ise yüzde 93 düştü
Yıkılan konutlar nedeniyle depremin etkilediği illerde önemli oranda stok düşüşü ve bunun sonucu olarak fiyat artışları oldu. Depremden en çok etkilenen illerden olan Hatay’da satılmayı bekleyen konut stoku yüzde 85, kiralık konut stoku ise yüzde 93 düştü, satılık konutların fiyatları yüzde 16, kiralar ise yüzde 56 artış gösterdi.
Malatya’da ise satılık konut stoku yüzde 93, kiralık konut stoku yüzde 95 düşerken, satılık konut fiyatları yüzde 33, kiralar ise yüzde 41 artış gösterdi. Deprem olmasa satılık konut fiyat artışı Hatay’dayüzde 8, Malatya’da yüzde 9 olarak, kira artışı ise Hatay’da yüzde 6, Malatya’da yüzde 4 olarak beklenmekteydi.
Gayrimenkul fiyatlarının en fazla etkilendiği iller Tunceli ve Kayseri oldu
Çevre iller arasında gayrimenkul fiyatlarının en fazla etkilendiği iller Tunceli ve Kayseri oldu. Tunceli’de satılık konut fiyatları yüzde 16 artarken, kiralar yüzde 1 arttı, satılık konut stoku yüzde 7 artarken kiralanmayı bekleyen konut stoku ise yüzde 57 düşüş gösterdi.
Kayseri’de ise satılık konut fiyatları yüzde 13, kiralar yüzde 29 artış gösterdi, satılık konut stoku yüzde 17 düşerken kiralık konut stoku yüzde 45 düştü.
Çevredeki neredeyse tüm illerde stok düşerken Mersin’de satılık konut stokunun yüzde 36, kiralık konut stoku ise yüzde 31 arttı. Özellikle Adana’daki depremzedeler başta olmak üzere Mersin’de yazlık konutu bulunan kişilerin bu konutları kiraya veya satışa çıkarttığı bu nedenle stokların yüzde 30 üzerinde arttığı, artan stok ile birlikte kiraların düştüğü, satış fiyatının ise diğer illere göre daha az arttığı görülüyor.
Depremin büyükşehirlerdeki gayrimenkul piyasasına etkisi ise daha düşük
Endeksa’nın analizinde, depremin büyükşehirlerdeki gayrimenkul piyasasına etkisinin çok düşük olduğu, fiyat artışının beklenti ile aşağı yukarı paralel olduğu görülüyor. Deprem öncesi ve sonrasında büyükşehirler içerisinde konut satış fiyatlarının en fazla arttığı il Muğla olurken, kiraların en fazla arttığı il Ankara oldu.
Muğla’da satılık konut fiyatları yüzde 13 artarken, kiralar yüzde 20 artış gösterdi, Endeksa’nın tahmin algoritmasına göre Muğla’da Şubat ayında satış fiyatlarında yüzde 11, kiralarda yüzde 14 artış bekleniyordu. Muğla’da deprem döneminde satılık konut stoku yüzde 13 arttı, kiralık konut stoku ise yüzde 8 düştü. Ankara’da ise kiralar yüzde 26 arttı. Satılık konut fiyatlarının yüzde 11 artış gösterdiği Ankara’da satılık konut stoku yüzde 15 arttı, kiralık konut stoku yüzde 24 düştü. Endeksa’nın Ankara’daki şubat ayı fiyat ve kira artışı beklentisi yüzde 10 seviyesindeydi.
Verileri değerlendiren Endeksa Kurucu Ortağı ve Genel Müdürü Görkem Öğüt, “Yaptığımız çalışmaya göre, yaşanan deprem felaketi sonrası deprem illerinde stok düşüşüne ve normalde satılması belki düşünülmeyen mülklerin bir anda satışa sunulmasına bağlı olarak, konut satış fiyatı ve kira artışı gerçekleşmiş olsa da çevre iller ve büyükşehirlerde gayrimenkul fiyatlarında deprem sonrası yüksek artış olduğuna dair genelleme yapmak güç. Hatta Mersin örneği var.
Çevredeki neredeyse tüm illerde stok düşerken Mersin’de satılık konut stokunun yüzde 36, kiralık konut stokunun ise yüzde 31 arttığı görülüyor. Özellikle Adana’daki depremzedeler başta olmak üzere Mersin’de yazlık konutu bulunan kişilerin bu konutları kiraya veya satışa çıkarttığı bu nedenle stokların yüzde 30 üzerinde arttığı, artan stok ve acil ihtiyaç durumu ile birlikte kiraların düştüğü, satış fiyatının ise diğer illere göre daha az arttığı görülüyor.” dedi.