İLKHA'da yer alan habere göre, evini kiraya veren ev sahibi olsanız da ev kiralayan kiracı olsanız da ev kiralama süreçlerinde haklarınızın neler olduğunu bilmeniz oldukça önemli.
Bir kiracı olarak "hangi şartlarda evden çıkabilir, ne zaman ev sahibi sizi evden çıkarabilir" veya ev sahibi olarak "kiracıyı evden çıkarabilir misiniz?" bunları bilmeniz gerekir. Aksi halde hiç hak etmediğiniz halde mağdur konuma düşebilirsiniz.
Kiracı ve ev sahiplerinin hakları nelerdir sorusuna cevap bulmak için mikrofonumuzu Hukukçu Necmettin Aydın'a uzattık.
Aydın, kiracının hakkı korunken mal sahibine haksızlık yapılmaması mal sahibinin hakkı korunurken kiracıya haksızlık yapılmaması gerektiğinin altını çizdi.
"Ülkede enflasyon yüzde 80 olmuşsa ev sahiplerinin de yüzde 50-60 kira artışı istemeleri gayet normaldir"
Aydın, "Enflasyonist dönemlerde elbette ki ülkedeki tüm ekonomik parametrelerde çok ciddi sıkıntılar meydana gelmektedir. Bu konuşlardan birisinde elbette ki kiracıların ve ev sahiplerinin sorunudur.
Tabi bu her iki tarafta ciddi bir sorundur. Mülk sahibiyseniz mülkünüzün bir değeri var o değerinin karşısında almanız gereken bir kira var. Geçen sene aldığınız kira bedeli ile eğer bu sene aynı değerde bir karşılık göremiyorsanız elbette ki mal sahibi için bir kayıptır.
Mal sahibi açısından bu kaybın kabul edilebilir tarafı elbette ki doğru değildir. Mal sahiplerinin bu kayıplarını giderme hususunda yüksek kiraları isteme konusunda da elbette haklılık payları vardır.
Tamamen haklılar demiyorum ama elbette ki makul bir derece de bunun artışını istemeleri haklarıdır. Eğer ülkede enflasyon yüzde 80 olmuşsa ev sahiplerinin de yüzde 50-60 kira artışı istemeleri gayet makul ve normaldir." dedi.
Devamında Aydın, şunları aktardı:
"Kanunla bir yıl süre içerisinde yüzde 25 kira artış sınırı getirildi. Şu anda bu uygulanmaktadır. Bu ev sahipleri için ciddi bir mağduriyete sebep olmuştur. Devlet nasıl ki kur kurumalı sistem ile para sahiplerini koruduğu gibi mal sahiplerini de koruyacak bir önlem getirmesi gerekirdi.
Ya ev sahipleri kontratlarıyla beraber enflasyon arasındaki fark bir şekilde devlet, hazine veya belediye vergilerini düşürmekle bir sistem yapılabilirdi. İnsan varlığının en temel konularından birisi mülkiyet hakkıdır.
Mülkiyet hakkına getirilen bu sınırlanma aslında anayasa konusunda da bana göre bir sorun teşkil etmektedir. Anayasal bir hukuk ihlali söz konusudur. Devletin devreye girip kesinlikle mal sahiplerinin mağduriyetlerine yönelik bir öneri getirmesi gerekirdi."
"Devletin astronomik kira artışlarıyla karşılaşan kiracılara yönelik bir destek kamu bankaları faizsiz kredi verebilirlerdi"
Kiracılarla ilgili de Aydın, "Kiracı açısından konuya baktığımız zamanda elbette kiracılar açısından kısa süre içerisinde bu kadar fazla artışı karşılama kabul etme imkanı da kolay olmamaktadır.
Buradaki zorluğun nasıl aşılacağı konusunda da yine devletin astronomik kira artışlarıyla karşılaşan kiracılara yönelik bir destek kamu bankaları faizsiz kredi verebilirlerdi.
Astronomik kira artışını kontratta belli bir kira artışı yüzde 25 değil de yüzde 70-80 kira artışı sağlanmış sabit gelirli bir vatandaşımızın bu aradaki yüksek kira artışı farkına yönelik en azından yarısını kamu bankaları daha uzun vadeli faizsiz kredi olarak verilebilirdi.
Uygulamada devlet tüm kesimlere yönelik toplumdaki enflasyondan etkilenen tüm gruplara yönelik bir takım tedbirler almıştır. Ancak maalesef kiralarla ilgili yalnız kiracılara yönelik yüzde 25'lik sınır getirilmiş mal sahipleri mağdur edilmiştir." şeklinde belirtti.
"Kiracının üst üste kirasını ödememesi kira müddeti sonunda ev sahibi ihtarname çekerek kiracısını çıkarmaya yönelik bir işlem başlatabilir"
Ev sahibi kiracıyı hangi durumlarda evden çıkarabileceği konusunda da konuşan Aydın, "Kiracının üst üste iki veya üç defa kirasını ödememesi kira müddeti sonunda ev sahibi ihtarname çekerek kiracısını çıkarmaya yönelik bir işlem başlatması tüm bunlar uygulamadan kaynaklı bir takım özel durumlara yönelik iştihalardan kaynaklanan çıkartmaya yönelik imkanlar vardır.
Ev sahibi dava açar fazla kirayı talep eder fazlalık kanuni hakkıysa sözleşmeden kaynaklıysa davayı kazanırsa kira farkını alır. Eğer kiracı kabul etmiyorsa ev sahibi başvurusunun mahkemeye yapar. Diyelim ki kira artışı yüzde 25 olacaktı da kiracı artırmadı.
Bir önceki senenin kirasını ödemeye devam etti. Ev sahibi de mahkemeye gidip kira artışı kanunun yüzde 25 olması gerekiyor kiracısının yapmadığını söyleyecek mahkeme yoluyla müracaat edip bu hakkı talep edebilir." dedi.
"Zorla hiç kimse hiç kimseyi evden çıkaramaz"
"Ev sahibi kiracıyı zorla evden çıkarabilir mi?" sorusuna Aydın, "Zorla hiç kimse hiç kimseyi evden çıkaramaz. Mülkiyet hakkı söz konusu değildir. Ev sahibinin kiracıyı çıkarma şartları bellidir. Kira dönemi sonu süre dolmadan bir ay önce ihtar etmesi lazım. Sözleşmesi bitmiştir.
Bu sözleşme sonunda evin tahliyesi gerekir. Ona karşı kiracının hakları vardır. Burayı tahliye edecek imkanının olmadığını bir takım gerekçelerle bunu erteleyebilir. Ev sahibi de ancak bu durumda ihtiyaç halinde boşatmaya yönelik bir adım daha öteye atabilir." diye konuştu.
"Mal sahibi kendisine kiralık verdiği mülkün kirayı talep etme hakkı vardır"
Son olarak ev sahipleri ve kiracıların hukuki hakları hakkında da konuşan Aydın, "Ev sahibi mal sahibidir. Mal sahibi kendisine kiralık verdiği mülkün kirayı talep etme hakkı vardır. Bu ödenmediği zamanda gecikmeden dolayı kiracıyı tahliye edebilir.
Evinin kira bedelini alamadığı zaman kiracısını mahkeme kararıyla çıkarma hakkı vardır. Mahkeme karar verir icraya gider icra yolları da gerekirse bu tahliyeyi gerçekleştirebilir. Mal sahibinin sözleşmeye veya kanunlara göre kira artış hakkı vardır.
Kiracı da oturduğu evde oturma hakkına sahiptir. Bedelini ödeme kaydıyla istediği gibi kullanabilir. Ev sahibi kullanmayı kısıtlayamaz ve sınırlayamaz. Kendi mülkü gibi kiracıda mülkünü kullanabilir." şeklinde belirtti.