Kanun Ne Getiriyor?
TBMM’de kabul edilen “Köy Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” kapsamında, İmar Kanunu’na “İmar Hakkı Aktarımı” tanımı eklendi. Daha önce sadece belirli şartlarla ve plan notları ile uygulanabilen imar hakkı aktarımı, yeni kanunla birlikte genelleştirilerek uygulanabilir hale geldi.
Bu düzenleme ile kamusal hizmet alanı olarak belirlenen bir arsa sahibine, başka bir yerde aynı ekonomik değerde bir arsa tahsis edilebilecek. Vatandaş, tahsis edilen arsada ımar hakkını kullanarak bina inşa edebilecek. Metrekare değil, ekonomik değer esas alınacak.
Değerleme SPK Lisanslı Şirketlerce Yapılacak
Arsa değeri, Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) lisanslı değerleme şirketleri tarafından raporla belirlenecek. Örneğin, 1 milyon lira değerindeki 200 metrekarelik bir arsanın ımar hakkı, başka bir yerde 100 metrekarelik bir arsaya denk gelebilir. Farkın ortaya çıkması durumunda, kamu ya da belediye mahsuplaşma yoluna gidecek veya farkı ödeyecek.
Vatandaş Mağduriyeti Önleniyor
İmpo İmar AŞ Yönetim Kurulu Başkanı Hüseyin Oflaz, bu yeni sistemin vatandaş mağduriyetini ortadan kaldıracağına dikkat çekti:
“Kendi parseli üzerine park yapılacak bir mülk sahibi, arsasını kamuya verecek ancak karşılığında başka bir yerde aynı değerde bir arsa tahsis edilecek. Bu sayede kamunun da kamulaştırma masrafı ortadan kalkacak.”
Fiili ve Başlangıç Kira Çarpanı Farklığı
Gayrimenkul Hukuku Derneği (GHD) Başkanı Ali Güvenç Kiraz ise uygulamayla vatandaşın ımar planı dışında bir alana zorla taşınmasının söz konusu olmadığını belirtti:
“Kullanamadığınız alanın değerini belirleyip, inşaat hakkını başka bir yerde kullanmanızı sağlayacağız. Kamunun ‘hakkınızı koruyacağım’ sözünün altını dolduran bir düzenleme.”
Potansiyel Sorunlar ve Eleştiriler
Bazı uzmanlar, bu düzenlemenin şehir planlamasında nüfus yoğunluğu dengesini bozabileceğine işaret ediyor. Yüksek Şehir ve Bölge Plancısı Hüseyin Oflaz, şu uyarılarda bulundu:
-
Nüfus-Donatı Dengesizliği: Nüfus artışı getiren transferlerde yol, okul ve yeşil alan yetersizlikleri yaşanabilir.
-
Fonksiyon Değişikliği: Aktarılan ımar hakkı alanlarının gelecekte başka bir fonksiyona çevrilmesi riskine karşı önlemler alınmalı.
İmarda Devrim Niteliğinde Bir Yenilik
Yeni düzenleme, miras kalan veya imar planı değişikliği nedeniyle değer kaybına uğrayan arsaların hak sahiplerini korumayı hedefliyor. Yüksek İnşaat Mühendisi Emrullah Yedikardeş, bu kanunun şehircilik alanında devrim niteliğinde olduğunu ifade ederek şu yorumu yaptı:
“Babadan miras kalan ancak imar planı değişikliği nedeniyle kullanılamayan arsalarda mülk sahiplerinin hakkı korunacak. Bu, hem vatandaşın hem de kamunun kazançlı çıkmasını sağlayacak.”
İmar Hakkı Aktarımı, şehircilik alanında devrim niteliğinde bir adım olarak değerlendirilirken, uygulama sürecinde çıkabilecek sorunları önlemek için nüfus ve donatı dengelerinin dikkatlice planlanması gerekiyor. Bu yeni model, vatandaşların mülk hakkını korurken kamu kaynaklarını etkin bir şekilde kullanmayı hedefliyor.