Hürriyet'ten Gülistan Alagöz'ün haberine göre, süre yaklaştıkça vatandaşın aklındaki soru işaretleri de arttı.
Hangi tarihten sonra sınırlama olmayacak, ev sahipleri bu tarihten sonra zam oranını nasıl belirleyecek, kiracıların hakları neler olacak? İşte kiraya zam sınırlamasında bilinmesi gerekenler...
KİRAYA YÜZDE 25 ZAM SINIRI NE ZAMAN SONA ERECEK?
Kiralardaki fahiş artış sonrası yasal düzenlemeye gidildi ve konutlarda kira artışına sınırlama getirildi. Bu yasa ile “11 Haziran 2022 ile 1 Temmuz 2023 tarihleri arasında (1 Temmuz dahil) yenilenen sözleşmelerde, kiracıya yüzde 25’in üzerinde zam yapılamayacak” denildi.
Yeni bir düzenleme olmazsa 1 Temmuz sonrası sınırlama sona erecek. 30 Haziran’da, 1 Temmuz’da sözleşmesi yenilenen kiracılar ikinci kez zam sınırı uygulanmasından faydanırken, 2 Temmuz ve sonrasında sözleşme yenileyenler kapsam dışı sayılacak. Bir gün farkla zam oranında büyük fark yaşanacak.
1 TEMMUZ SONRASI TÜM KİRACILARA ZAM YAPILACAK MI?
Düzenlemenin sona ermesi bu tarihte zam olacağı anlamına gelmiyor. Ev sahipleri kira artışını yılda bir kez, sözleşme yenileme döneminde yapabilir.
YENİ DÖNEMDE KİRA ARTIŞI NASIL HESAPLANACAK? EV SAHİBİ İSTEDİĞİ ORANI BELİRLEYECEK Mİ?
Düzenleme öncesi olduğu gibi, sonrasında da keyfi oran belirlenmesi yasal değil. 1 Temmuz’dan sonra, sınırlama öncesinde olduğu gibi Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanan ‘TÜFE 12 ay ortalaması’ dikkate alınacak.
Mesela son açıklanan şubat ayı enflasyon verilerine göre bu oran yüzde 71.83 olarak gerçekleşti. Eğer bir kira zam sınırlaması olmasaydı, sözleşme yenilendiğinde 3 bin liralık kira 5 bin 155 lira, 5 bin liralık kira 8 bin 591 lira olacaktı. Yüzde 25 zam sınırı ile 3 bin liralık kira 3 bin 750, 5 bin liralık lira 6 bin 250 lira oldu.
GEÇMİŞ DÖNEM ZAM FARKI İSTENEBİLİR Mİ?
1 yıl boyunca yüzde 25 zam sınırına uyan bir ev sahibi ‘uygulama bitti, geçen yıl yapamadığım zammı şimdi istiyorum’ diyemez.
EV SAHİPLERİNİN SÖZLEŞME YENİLEME DÖNEMİNDE ‘EVİMDEN ÇIK’ DEME HAKKI VAR MI?
Ev sahipleri istediği zaman ‘evimden çık’ diyemez. Ancak kendisinin ya da bakmakla yükümlü olduğu birinin ihtiyacı varsa kiracının tahliyesini isteyebilir. İhtiyacım var dedikten sonra, evi bir başkasına 3 yıl süreyle kiralayamaz. Kiralarsa eski kiracıya tazminat ödemek durumunda kalır.
10 yıl sözleşme uzama süresi dolan kiracı için herhangi bir gerekçe göstermeden tahliye istenebilir. Bunun yanında evin satılması durumunda, mülkü alan kişi eğer kendi yaşayacaksa kiracının tahliyesini talep eder. Bu durumda ya 6 ay, ya da bir sonraki sözleşme dönemine kadar zaman verilir. Tarafların anlaşamaması halinde tahliye davaları ortalama 2 - 2.5 yıl sürebilir.
KİRALIK KONUT MODELİ GELİYOR
Kira zam oranına yeni bir sınırlama gelip gelmeyeceği açıklanmazken, arz-talep dengesinin sağlanması için yeni modeller üzerinde çalışılıyor. Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, geçtiğimiz günlerde yaptığı açıklamada kiralık konut arzını artırmaya yönelik projeler geliştireceklerini açıkladı ve şu bilgileri paylaştı:
“Ülkemize ‘kiralık konut üreticisi’ kavramını kazandırmayı ve kiralık konut arzını kısa sürede artırmayı hedefliyoruz. Model kapsamında üretilen kiralık konutlar, öncelikle kentsel dönüşümde riskli yapı malik ve kiracılarına hizmet sağlayacak.
Kiralama tutarları ve artışları kamu otoritesi tarafından belirlenecek ve kira tavanı uygulaması yapılacak. Böylece, özellikle salgın sonrasından bu yana makul seviyelerin çok ötesinde artış gösteren kira enflasyonunu dizginleyeceğiz.”
YÜZDE 173 ARTIŞ OLDU
Kiraya Zam Sınırı kimi ev sahiplerince hiçe sayılırken, aynı zamanda yeni kiraya verilecek evlerde de fiyat artışı devam etti.
Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi (BETAM) tarafından, Sahibinden.com’un ilan verileriyle hazırlanan ve şubatta açıklanan rapora göre; ülke genelinde ortalama kiralık konut ilan metrekare fiyatındaki yıllık artış ocakta yüzde 173.5 olurken, ortalama kiralık konut metrekare fiyatı 76.6 liraya yükseldi.
Bu da 100 metrekare evde ortalama kiranın 7 bin 660 liraya geldiğini gösteriyor. Yıllık kira artışı İstanbul’da yüzde 145.5, Ankara’da yüzde 144, İzmir’de ise yüzde 183.2 oldu.
Ortalama kiralık konut ilan metrekare fiyatları İstanbul’da 108.1 lira, Ankara’da 51.3 lira, İzmir’de ise 76.5 liraya çıktı. İstanbul’da 100 metrekarede ortalama kira 11 bin liraya yaklaştı.