İstanbul’da lüks konutlar için çalışan tanınmış bir emlakçı dostumla sohbet ediyorum:
Kiracılar artık, evini satmak isteyen ev sahiplerinden evden çıkma karşılığı satıştan yüzde istiyormuş. Doğru mu bu?
Sorarken inanmıyordum. Ama öyle bir cevap aldım ki...
Şok... Şok... Şok...
Şöyle dedi emlakçı dostum: “Biliyor musun, daha geçen hafta yaşadım bunu. Levent’te lüks bir rezidansta bir daire için satışa çıkmıştık. Dairede kiracı vardı.
Ama ev almak isteyenler kiracılı olunca çekiniyor. Evin sahibi kiracıya gitti, satacağını söyledi. Aldığı cevap şu oldu.
‘Tamam, çıkarım ama ben bu eve bir sürü masraf yaptım. Değerini artırdım. Satıştan yüzde 10 alırım...’ Yani 800 bin dolarlık evden 80 ile 100 bin dolar isteniyor.”
Doğrusu inanamadım... Ve dahası var...
Lüks villa satışlarında bazı kiracılar çok daha yüksek paralar istiyormuş. 250 bin dolardan söz edenler var.
SATIŞ VAR DEVİR YOK
Biraz daha araştırınca gördüm ki ev sahibi-kiracı ilişkisi neredeyse kangren halini almış.
İki taraf da mağdur...
Eğer evde kiracı varsa ya fiyat düşüyor ya da satış çok zorlaşıyor.
Yani satış için prensipte anlaşılsa da devir için son sözü kiracı söylüyor.
SATIŞLARDA ZİNCİRLEME KİLİT
Peki satışlarda zincirleme kilit ne anlama geliyor?
İşte yaşanan örneği.
Biliyorsunuz, deprem korkusu nedeniyle başta İstanbul olmak üzere birçok ilde vatandaşlar daha güvenli semtlere akın ediyor.
Arkadaşım, evini kiraya vermiş, 7 yıldır kendisi de bahçeli bir evde kirada oturuyor.
Deprem nedeniyle arkadaşımın kirada oturduğu evin sahibi evi satmak istiyor.
Arkadaşım aslında bu enflasyon ve artan fiyatlar nedeniyle ödediği kiranın düşük olduğunu kabul ediyor.
Ama ev satılacak.
O da dönüyor, kendi kiracısına, “Evi satmak istiyorum” diyor.
Amacı kendi evini satıp yine bahçeli bir ev almak.
Kiracının verdiği cevap:
“İnanın ben de aynı durumdayım. Evimi satacağım ama benim de evimde kiracı var. Satsam üzerine ekleyip bir ev alacağım... Ama kiracı çıkmıyor...”
İşte zincirleme kilitlenme böyle oluyor.
Arkadaşım bir ev için anlaşmış, ama kendi evini satamadığı için bekliyor.
Araştırmamı yoğunlaştırınca görüyorum ki sadece lüks konutlarda değil; yazlıklarda, normal dairelerde, aklınıza neresi gelirse, kiracıların ‘çıkmak için para istediği’ bir dönemdeyiz. Örneğin bir dostumuz Bodrum’da 3 milyon 750 bin liraya yazlık satın almış. Satıcı, içinde 6 bin TL aylık kira veren kiracıyı çıkarmak için 200 bin lira açıktan para ödemiş.
Sorun, özellikle büyük şehirlerde ve turizm beldelerinde yoğunlaşıyor ve ülke geneline yayılmış durumda.
KİRACI MAĞDURİYETİ
Tabii bir de zor durumda kalan kiracılar var. Yasal sınır olan yüzde 25’in üzerinde artış yaptırmak isteyen ev sahipleri ile kriz yaşanıyor.
Dar gelirli kiracılar evden çıksa bir daha o fiyata hayatta ev bulamayacak.
En az 3 misli daha fazla ödemek zorunda kalacak. Ne yapsın?
Yasal haklarını kullanıyor. Kimisi ev sahibinin başka evi olduğunu öne sürüp bilirkişi istiyor. Böylece tahliye sürecini uzatıyor...
Kimisi başka yollara sapıyor.
EV SAHİBİ SIKINTIDA
Önceki gün kiracı ile ev sahibi arasındaki bu sıkıntıyı yazınca çok sayıda mesaj aldım.
Bazı ev sahipleri haklı olarak şöyle diyor:
“Biz de mağduruz. Enflasyon yüzde 50’yi aşmış. Sokaktaki enflasyon daha da fazla, ama devlet bize en fazla yüzde 25 artış imkânı veriyor... Aldığı kirayla geçinenler var...”
ÇÖZÜM VERGİDE Mİ
Biraz araştırınca gördüm ki...
Emlak piyasasında ev sahibi ile kiracılar arasında müthiş bir gerilim var.
Çok lüks konutlarda ev satışları için kiracıların satıştan yüzde istediği bir noktaya geldiysek...
SEÇİM ÖNCESİ SİYASİ PARTİLERDEN BEKLENTİ
Bu konuda ciddi bir şekilde düşünülmesi gerekiyor.
Nasıl matrahlar yükseltilip, vergiler dolaylı dolaysız af kapsamına giriyorsa...
Nasıl vergi barışı oluyorsa... Sorum şu:
Belirli bir dönem ev sahiplerinin aldığı kiradan devletin aldığı vergi oranı indirilebilir mi?
Bu konuda bir düzenleme yapılabilir mi?
Yoksa bu kangren daha da büyüyecek.
Korkarım olaya mafya bulaşacak.
Şimdiden duyar gibi oluyorum:
“Tahliye mafyası...”
Önümüzde seçimler var.Demokrasimizin taçlanacağı bu seçimlerde...
Siyasi partiler bu konuda da bir çözüm önerisi getirebilirler mi?
Benden söylemesi... Beklenti çok yüksek.