Konut fiyatlarındaki yüksek seyir sürüyor. Vatandaşlar yüksek fiyat yüzünden konut alamıyor. Uzmanlar, tüm bunların nedeninin konut piyasasında üçlü kıskaç olduğuna dikkat çekiyor.
Faizdeki rekor artış ve erişimin zorlaşması ile konut kredisi stoku erimeye başladı. Konut satışları tarihi dip seviyelere indi, en sert düşüş krediyle alınanlarda. Baskılanan talep yüzünden satışların düşmesine rağmen artan maliyetler nedeniyle konut fiyatları yüksek düzeyini koruyor. Dünya’dan Naki Bakır, konut piyasasının; yüksek kredi faizleri ve miktar kısıtı, inşaat maliyetlerine bağlı yüksek konut fiyatları ve seçim sonrası bekleyişi şeklindeki üçlü kıskacın içinde olduğunu belirtiyor. Bu kıskaç ise konut piyasasındaki durgunluğun derinleşmesine yol açıyor.
Bu yıl mayıs seçimlerinin ardından yükselişe geçen kredi faizleri astronomik düzeylere gelirken, kredi ile alınan (ipotekli) konutlar başta olmak üzere satışlar hızla geriliyor, yeni kredilendirmenin adeta durma noktasına gelmesiyle de bankaların konut kredisi stoku eriyor.
KONUTTAKİ DURGUNLUK SIKI PARA POLİTİKASINDAN KAYNAKLANIYOR
Uzmanlar, konut fiyatlarındaki durgunluğun ekonomi yönetiminin uyguladığı ‘Sıkı para’ politikasından kaynaklandığını ileri sürüyor. Konut fiyatlarının ve kredi faizlerinin sebebini ise bu politikaya buna bağlıyor. Bu da konut talebini baskılıyor.
Toplam konut satışları ekimde geçen yılın aynı ayına göre yüzde 8,7 düşmüştü. Bunun içinde kredi ile satın alınan konutların sayısı yüzde 58 düşüş kaydetmişti. Tarihi dip seviyeleri gören kredi ile satılan konut satışlarının toplamdaki payı da yüzde 5,9’a kadar inmişti.
KREDİ İLE KONUT SATIŞLARI DİP SEVİYEDE
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) verilerine göre bankaların toplam konut kredisi stoku, yeni kullandırımların rutin geri ödemelerin de altında kalması nedeniyle özellikle eylül başından bu yana sürekli azalıyor. 2022 sonunda 360,2 milyar lira olan konut kredisi hacmi, bu yıl 25 Ağustos haftasında 447 milyar liraya ulaştıktan sonra, izleyen tüm haftalarda azalarak 17 Kasım itibarıyla 441 milyar liraya geriledi. Yılbaşından bu tarihe kadar olan dönemde konut kredisi hacmi nominal bazda sadece yüzde 22,5 oranında bir artış kaydetti.
Ocak-ekim döneminde TÜFE bazında enflasyonun yüzde 55 olduğu ve kasım ayı da dikkate alındığında bu, konut kredilerinde reel bazda ciddi bir daralma anlamına geliyor.
Krediye erişim güçlüğü ve diğer faktörlerin etkisiyle konut piyasası hızla daralırken, konut fiyatlarında pandemi ile başlayan, yabancı sığınmacılarla hızlanan, bu yıl şubat depremleri ile de tetiklenen artış trendi sürüyor.
Konut fiyatlarında pandemi öncesi olan 2019 sonundan bu yana yaşanan kümülatif artış ise yüzde 815’e ulaştı.
Başka deyişle konut fiyatı o tarihtekinin 9,2 katına çıktı. Eylül sonu itibarıyla ‘konut birim fiyatı’, Türkiye ortalamasında 29 bin 110,4 m2/ TL düzeyinde bulunuyor. Birim fiyat İstanbul’da 43 bin 669,2, Ankara’da 22 bin 202,2 ve İzmir’de 33 bin 54,7 m2/TL düzeyinde. Buna göre 100 m2’lik bir konutun ortalama fiyatı İstanbul’da 4 milyon 367 bin, Ankara’da 2 milyon 220 bin, İzmir’de 3 milyon 305 bin ve Türkiye ortalamasında 2 milyon 911 bin lira. Konut fiyatlarında bir yıl öncesine göre en yüksek artış yüzde 96,2 ile Ankara’da yaşandı, bu oran İzmir’de yüzde 76,2, İstanbul’da yüzde 70 oldu.
Ekimde konuttaki düşüş: % 8,7
Kredili konuttaki düşüş: % 58
Kredili konutların payı: % 5,9