VOA Türkçe’de yer alan habere göre, Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı 2022 mayıs ayına ait konut satış istatistikleri de sıfır konut satışlarının payının düşüş eğiliminde olduğunu ortaya koydu.
Konut sektörü temsilcileri bu durumu Türkiye’de yeni konut üretimindeki durgunluğun bir işareti olarak değerlendiriyor.
Mayıs ayında toplam konut satışları içinde ikinci el konut satışının payı yüzde 73,2 olurken ilk el konut satışı payı yüzde 26,8’de kaldı.
Türkiye genelinde kiraları etkilediği vurgulanan satılık konut fiyatları ise Merkez Bankası’nın en son 2022 Mart ayına ilişkin açıkladığı konut fiyat endeksi raporuna göre, yıllık yüzde 110 artmış durumda. İstanbul’da bu oran yüzde 122, Ankara’da yüzde 111,7 ve İzmir’de yüzde 105,9 oldu.
Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi’nin (BETAM) hazırladığı “Kiralık Konut Piyasası Görünümü: Mayıs 2022” raporuna göre ise, Türkiye genelinde ortalama kiralık konut ilan metrekare fiyatındaki yıllık artış oranı Nisan ayında yüzde 182,7 olurken ortalama kiralık konut ilan metrekare fiyatı 48,5 liraya yükseldi.
Yıllık kira artış oranı İstanbul’da yüzde 140, Ankara’da yüzde 133,9, İzmir’de ise yüzde 110,8 oldu. Enflasyondan arındırılmış kira fiyatları hem ülke genelinde hem de üç büyük ilde arttı.
Kiralık konut arzını ölçen kiralık ilan sayısı ise ülke genelinde, İstanbul’da ve Ankara’da düşerken, İzmir’de yükseldi.
Ancak BETAM’ın Nisan ayına göre Türkiye genelinde ortalama satılık konut ilan metrekare cari fiyatının yıllık bazda yüzde 153,9 arttığını açıklaması, kiraların satılık konut fiyatlarının üzerinde artış gösterdiğini de ortaya koyuyor.
Üç büyük ildeyse satılık ve kiralık konut ilan fiyatlarında yıllık bazda paralel artış göze çarpıyor; satılık konut ilan metrekare cari fiyatlarında artış, aynı dönemde İstanbul’da yüzde 183,6, Ankara’da yüzde 133,8 ve İzmir’de yüzde 136,2 oldu.
“Sahte ilanlarla sanal bir piyasa oluştu”
Emlakçılara göre de konut sektöründe fiyatların yükselmesinin nedeni, yalnızca inşaat maliyetlerinin artmasıyla arzın düşmesi değil.
Gayrimenkul danışmanı Cem Şafak özellikle ikinci el konutlarda ev sahiplerinin köpük fiyatlar oluşturduğunu da kaydetti.
Şafak, “Bir insan düşünün evini satma niyetinde değil. Evinin değeri 1 milyon lira ama ‘ben 1,5 milyon lira isteyeyim, bakalım satılacak mı, ilana atıp göreyim’ diyor.
Aslında satma gibi bir fikri yok. Şimdi onun internette 1,5 milyon lira ilana attığını gören de fiyatı daha da yükseltiyor. Buradan suni bir fiyat doğuyor.
Yani maliyetlerle alakalı olmayan, özellikle ikinci el daireler için suni bir fiyat doğuyor. Bunun doğmasına sebep olan bu platformlarda verilen ilanlar. Çünkü baktığınız zaman hiçbiri gerçek değil bu rakamların” dedi.
Şafak, bazı emlak firmalarının da sahte ilanlar vererek fiyatları etkilediğine de “Tam tersi düşük verenler de var. 1 milyonluk yere 400 bin lira ilan veren de var. Bunlar da fiyatları çok tetikledi.
Dolayısıyla sanal bir piyasa oluştu. Bu piyasada kimisi çok aşırı yüksek istiyor, kimisi çok düşük fiyatlar istiyor” sözleriyle değindi.
İnternetteki gayrimenkul satış ve kiralama ilanları GİB’e bildirilecek
Gayrimenkul piyasasında spekülatif fiyat artışlarına neden olan sahte ilanların engellenmesi ve vergi kaçağının en aza indirilmesi amaçlanan bir başka düzenleme de uygulamaya girdi.
Yeni düzenlemeyle internetteki emlak platformlarında yer alan gayrimenkul satış ve kiralama ilanlarına ait tüm bilgiler bir aylık periyotlarla Gelir İdaresi Başkanlığı’na (GİB) bildirilecek.
İlanların yayımlanmasına aracılık eden hizmet ve sosyal ağ sağlayıcıları ile yer sağlayıcılara getirilen bu yükümlülüğün kapsamında, ilanın yayımlandığı internet adresi, ilanı veren kişilerin adı ve soyadı, unvanı, TC kimlik numarası, vergi kimlik numarası, iş yeri adresi, ilan verenler adına gerçekleştirilen satış/tahsilat tutarı ile GİB tarafından belirlenecek diğer detaylar yer alıyor.
Emlakçılarsa silinen ilanların Facebook, Twitter gibi denetlenemeyen sosyal medya alanlarına ya da internet dışı mecralara kaymasından endişeli. İnternetteki ilanların düzenleme sonrasında silinmeye başlandığını kaydeden Şafak, “Vatandaşlar normalde kendi çapında satılığa çıkarıp, evini satıp bunu 1,5 milyonsa beyan değeri üzerinden örneğin 750 bin liraya yine satabilir. Bu bir şeyi değiştirmez. Bu sadece internetteki platformlarla alakalı bir düzenleme” dedi.
“Düzenlemeyle satılık konut fiyatları yükselecek”
Uygulamayla satılık konutların tapudaki değeriyle ilandaki değerinin farklı olmasına son verilmesi ve kayıt dışılığın ortadan kaldırılarak vergi kaçağının önlenmesi amaçlansa da emlakçılar bu durumun satılık konut fiyatlarının yükselmesine yol açacağı görüşünde.
Şafak, “O zaman burada ev sahibi vergisini ödeyecek ama evin fiyatı da 1 milyon değil 1 milyon 100 bin lira diyecek. Bu 100 bin lira da daire fiyatına dönüşecek” diye konuştu.
Bir konut beş yıl içinde satıldığında oluşan değer artışından dolayı mülk sahibinin emlak kazanç vergisi ödediğini, dolayısıyla değer ne kadar düşükse o kadar az vergi ödediğini hatırlatan Emlak danışmanı Ozan Kükürtçü de “Ev sahibi 1 milyon istiyorsa 1,5 milyon diyecek bu sefer. Yani olan yine alıcıya olacak” diye konuştu.
Kükürtçü kayıt dışılığa son verilmesi için konut satışında alınan vergilerde indirim yapılması gerektiğini kaydetti.