Ev sahibi ve kiracıların kira artışını belirlerken kullanabileceği finansal ve yasal faktörler mevcut.
Önemli olan konulardan biri kiracı ile ev veya iş yeri sahibi arasında yapılmış sözleşmedir.
Bir diğeri ise bu konudaki yasal düzenlemelerdir. Standart kira sözleşmelerinde kiralanan mülklerin kira bedelin artışı yılda bir kez olarak uygulanıyor.
Buradaki artışın belirlenmesinde önceki senenin kira tutarı baz alınıyor. Bu değerle birlikte TÜFE (Tüketici Fiyat Endeksi) de hesaplamaya dahil ediliyor.
TÜFE’ye göre kira artışı uygulaması, konutlarda geçerli olduğu gibi iş yerlerinin kira artışı hesaplamasında da geçerlidir.
Konut ya da iş yeri fark etmeksizin artış yapılırken Borçlar Kanunu'nun 344. Maddesi’nin dikkate alınması gerekiyor.
Kira Zam Oranını Belirleyen Faktörler
Türkiye İstatistik Kurumu yıllık enflasyon oranı açıkladığında, kira zam oranları hesaplamasında bu enflasyon değerleri kullanılıyor.
Bu nedenle Tüketici Fiyat Endeksi yani TÜFE, kira zam oranını belirleyen faktörlerin başında geliyor. Yıllık kira sözleşmesinin bittiği aydan bir önceki ay dikkate alınarak 12 aylık TÜFE hesaplanıyor.
Kirada yapılacak artış, en fazla TÜFE seviyesinde olabilirken, kiracı ve ev sahibi arasındaki anlaşma doğrultusunda daha düşük bir oranda artış da mümkün olabiliyor. Sonuç olarak yıllık enflasyon oranı ve ev sahibi ile kiracı arasındaki sözleşme kira zam oranın belirleyen faktörler diyebiliriz.
Kira Artışı Nasıl Hesaplanır?
Temelde kira artışının hesaplanması TÜFE değerlerine bakılarak yapılır. Mevcutta ödenen kira ile TÜFE oranı çarpılır ve çıkan sonuç 100’e bölünür.
Bu şekilde artış miktarı hesaplanır. Örneğin; kira 1.000 lira ise ve TÜFE ortalaması yüzde 50 ise uygulanacak zam artışı 500 lira olacaktır. Böylece bir sonraki yıl içerisinde aylık 1.500 lira kira ücreti ödenecektir.
Yani TÜİK tarafından resmi olarak hesaplanan ve duyurulan TÜFE oranına göre kira artışı hesaplama işlemi yapabilirsiniz.
Kira Artışını Sınırlayan Düzenlemeler
Konutta kira artışını sınırlayan düzenleme, 2022 yılında Resmi Gazete’de yayınlandı. Bu düzenlemeye göre; 11 Haziran 2022 tarihi ile 1 Temmuz 2023 tarihleri arasında yenilenen kira sözleşmelerinde yüzde 25’ten fazla kira artışı yapılamayacak.
Bu sınırlama ile konut kiralarının zam artış oranı yüzde 25'i geçmeyecek şekilde belirlenmiştir. Yüzde 25'i aşan sözleşmeler geçersiz sayılacaktır.
Düzenleme kapsamında 1 yıl süre için, kira artış oranı hesaplanırken TÜFE yerine sabit oran uygulanacak. 12 aylık TÜFE ortalaması, yüzde 25'in altında olursa düşük olan oranda kira artışı yapılacak.
İşyerleri için Sınırlama Yok
TÜFE'deki değişim 2022 yılı Eylül ayında bir önceki aya göre yüzde 3,08, bir önceki yılın Aralık ayına göre yüzde 52,40, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 83,45 ve 12 aylık ortalamalara göre yüzde 59,91 olarak gerçekleşti.
Bu durumda işyerleri için kira artış oranı yüzde 59,91 olacak.
