Dünya Gazetesi'nden Abdullah Kiraz'ın Yazısı...
İçinde bulunduğumuz bu hafta içinde yer alan 31 Mart 2022 tarihi, şirketler dışındaki şahısların 2021 yılında elde ettikleri, ticari, zirai, mesleki kazançlar ile kira, ücret, menkul sermaye iradı ile diğer kazanç ve iratlarına ilişkin Gelir Vergisi Beyannamelerini vermeleri için yasal sürenin son günüydü.
Nadiren de olsa beyannamesini bu sürede yetiştiremeyen ya da unutan fakat bir an önce beyannamesini vererek vergisel görevini yerine getirmek isteyen bir grup mükellefin olduğunu tahmin ediyoruz.
Bu mükelleflerin, gecikme nedeniyle, vergi cezasına maruz kalmamaları adına vergi idaresinin tespitinden önce “iyi niyetli” davranışlarını göstermeleri ve bunun sonucunda vergilerini cezasız olarak ödeyebilmeleri mümkün. Vergi mevzuatımızda “Pişmanlık” olarak anılan müessese ile tam da belirttiğimiz durumdaki mükelleflere uygun imkanlar sunmaktadır.
Pişmanlık Uygulaması Nedir?
Beyana dayanan vergilerde vergi ziyaı cezasını gerektiren fiilleri işleyen mükelleflerle bunların işlenişine iştirak eden diğer kişilerin kanuna aykırı hareketlerini ilgili makamlara kendiliğinden dilekçe ile haber vermesi hâlinde, haklarında belirli koşullar altında vergi ziyaı cezası kesilmemesini sağlayan uygulamadır.
Vergi Ziyaı Cezasını Gerektiren Fiiller Nelerdir?
Verginin zamanında tahakkuk ettirilmemesi ya da eksik tahakkuk ettirilmesi vergicilik litaratüründe “vergi ziyaı” (vergi kaybı) olarak kabul edilmekte, buna sebep olan haller ve fiiller için de vergi ziyaı cezası uygulanmaktadır.
Vergi ziyaı cezası genel olarak, ziyaa uğratılan vergi tutarının bir katı tutarında olup, bazı durumlarda (incelemeye veya takdir komisyonuna iletilmeden önce kendiliğinden beyanname verilmesi halinde) bu ceza yarıya inmekte bazı özellikli hallerde ise (kaçakçılık sayılan fiilerde) üç kat olarak uygulanmaktadır.
Vergi ziyaı, esasen mükellefin veya onun yerine vergisel ödevleri yerine getirmesi gereken vergi sorumlusunun vergilendirme ile ilgili ödevlerini zamanında yerine getirmemesi veya eksik yerine getirmesi fiilleri ile verginin zamanında tahakkuk ettirilmemesine veya eksik tahakkuk ettirilmesine yol açan fiiller ile ortaya çıkar.
Şahsi, medeni haller veya aile durumu hakkında gerçeğe aykırı beyanlar ile veya sair suretlerle de verginin noksan tahakkuk ettirilmesine veya haksız yere geri verilmesine sebebiyet verilebilir, bu haller de vergi ziyaı cezasını gerektiren fiiller arasındadır.
Pişmanlık Uygulamasından Yararlanılabilmesi için Şartlar Nelerdir?
Beyana dayalı bir vergi türünde ancak pişmanlık uygulamasından yararlanılabilir.
Elde edilen gelirler üzerinden gelir vergisi, Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi beyan edildiğinden ilk koşul sağlanmış olmaktadır.
Vergi Ziyaı Cezasını gerektiren bir fiil bulunmalıdır.
Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi zamanında verilmemiş olduğu durumda vergilendirme ile ilgili ödev zamanında yerine getirilmemiş ve bu nedenle vergi zamanında tahakkuk ettirilmemiştir. Beyannamenin süresinde verilmemiş olması vergi ziyaı cezasını gerektiren hal olarak ikinci koşul da sağlanmış olmaktadır.
Kişinin kanuna aykırı hareketlerini ilgili makamlara kendiliğinden dilekçe ile haber vermiş olması gerekir.
Vergi beyanlarında pişmanlık uygulamasından yararlanılabilmesi için mükelleflerin bağlı oldukları vergi dairesine kendiliklerinden (henüz vergi idaresi harekete geçmeden) pişmanlık dilekçesi vererek durumu bildirmeleri halinde pişmanlık uygulamasından yararlanılabilecektir.
Pişmanlık dilekçesinden önce bir muhbir tarafından vergi idaresine durumun bildirilmemiş olması gerekir.
Mükellefin pişmanlık dilekçesi ile vergi dairesini bilgilendirmesinden önceki bir tarihte, durumun bir muhbir tarafından herhangi resmi bir makama dilekçe ile veya şifahi beyanı tutanakla tevsik edilmek suretiyle ihbar edilmemiş olması gerekir. Bu nedenle pişmanlık dilekçesinin bir an evvel verilmesi, getirilen imkândan yararlanmak için önem arz etmektedir.
Pişmanlık dilekçesinin verilmesinden önce, aynı vergi türü (yazımızın konusu bakımından Gelir Vergisi) ile ilgili olarak bir vergi incelemesine başlanılmamış olması ya da bu vergi türünün Takdir komisyonuna intikal ettirilmemiş olması gerekir.
Vergi idaresi gelir elde ettiği halde beyannamelerini vermemiş olanlar ile ilgili rutin olarak ya konuyu vergi incelemesine intikal ettirmekte ya da takdir komisyonuna havale ederek, ziyaa uğratıldığı değerlendirilen verginin tespit edilmesini sağlamaktadır.
Günümüz teknolojik koşulları altında bu çalışmalar çok hızlı ve kolay bir şekilde yapılabildiğini hatırlatmak isterim. İşte vergi idaresinin bu işlemlere başlamasından önce iyi niyetli davranışla pişmanlık dilekçesinin vergi dairesine verilmesi gerekir.
Hiç verilmemiş olan vergi beyannamelerinin mükellefin haber verme dilekçesinin verildiği tarihten başlayarak onbeş gün içinde tevdi olunması. Eksik veya yanlış yapılan vergi beyanının mükellefin keyfiyeti haber verme tarihinden başlayarak onbeş gün içinde tamamlanması veya düzeltilmesi.
Verilmemiş olan vergi beyannamesinin pişmanlık dilekçesinin vergi dairesine verildiği tarihten itibaren 15 gün içinde vergi dairesine verilmiş olması ya da eksik veya yanlış yapılmış vergi beyanlarının bu süre içinde tamamlanması veya düzeltilmesi gerekmektedir.
Verilen Beyannamede hesaplanan gelir vergisinin ve hesaplanan pişmanlık zammının pişmanlık dilekçesinin verildiği tarihten itibaren onbeş gün içinde ödenmesi gerekir.
Mükellefçe haber verilen ve ödeme süresi geçmiş bulunan vergilerin (konumuz bakımından gelir vergisinin) ve ödemenin geciktiği her ay ve kesri için, 6183 sayılı Kanunun 51 inci maddesinde belirtilen nispette uygulanacak gecikme zammı oranında bir zamla (pişmanlık zammı olarak bilinmektedir) birlikte haber verme tarihinden başlayarak onbeş gün içinde ödenmesi gerekmektedir.
Pişmanlık Uygulaması ile Vergi Ziyaı Cezası Kesilmemektedir.
Pişmanlık uygulamasına ilişkin şartları sağlayan mükelleflere, vergi beyannamelerini geç vermiş olmaları nedeniyle vergi tutarı üzerinden hesaplanan (Yüzde 50 oranında, yüzde 100’ü oranında veya 3 katı olarak uygulanan) Vergi Ziyaı Cezası kesilmemektedir.
Pişmanlık Dilekçesi İçin Vergi Dairesine Gitmek Zorunlu mudur? Elektronik Ortamda Verilebilmekte midir?
Pişmanlık dilekçesini bağlı olunan vergi dairesine elden verilmesi mümkün bulunduğu gibi vergisel iş ve işlemlerin önemli bir kısmının vergi dairesine gitmeden elektronik ortamda gerçekleştirilebilmesi amacıyla İNTERAKTİF VERGİ DAİRESİ (ivd.gib.gov.tr) uygulaması üzerinden ya da Kira, Ücret, Değer Artış Kazancı ve Menkul Sermaye iratlarına ilişkin gelir vergisi beyannamelerinin verilmesi için oluşturulan HAZIR BEYAN SİSTEMİ (hazirbeyan.gib.gov.tr) üzerinden verilmesi mümkün bulunmaktadır.
Pişmanlık Dilekçesi Verilerek Beyanname Verildiğinde Konut Kira Gelirleri İçin Uygulanan Vergi İstisnası Tutarından Yararlanılabilmektedir!
Binaların mesken olarak kiraya verilmesinden bir takvim yılı içinde elde edilen hasılatın (Ticari, zirai veya mesleki kazancını yıllık beyanname ile bildirmek mecburiyetinde olanlar ile istisna haddinin üzerinde hasılat elde edenlerden, beyanı gerekip gerekmediğine bakılmaksızın ayrı ayrı veya birlikte elde ettiği ücret, menkul sermaye iradı, gayrimenkul sermaye iradı ile diğer kazanç ve iratlarının gayri safi tutarları toplamı 103 üncü maddede yazılı tarifenin üçüncü diliminde ücret gelirleri için yer alan tutarı aşanlar hariç) 2021 yılı için 7.000 lirası istisnadır.
Genel kural olarak, istisna haddi üzerinde hasılat elde edilip beyan edilmemesi veya eksik beyan edilmesi halinde, bu istisnadan yararlanılamaz. Ancak pişmanlık uygulamasından yararlanan mükellefler bakımından, vergi idaresinin “Kira Geliri Elde Eden Mükellefler İçin Vergi Rehberi”nin 11 inci sayfasında yer verdiği aşağıdaki açıklamasından anlaşılacağı üzere, bu vergi istisnasından yararlanılabileceği anlaşılmaktadır.
“Konutlardan elde edilen kira gelirleri süresinde beyan edilmez veya eksik beyan edilirse, 2021 yılı için belirlenen 7.000 liralık istisnadan yararlanılamayacaktır.
Ancak, idarece herhangi bir tespit yapılmadan önce, süresinde beyan edilmeyen veya suresinde verilen beyannamede yer almayan konut kira gelirlerini, süresinden sonra verilen beyanname ile beyan edenler söz konusu istisnadan yararlanabileceklerdir.”
Getirilen kanuni imkândan bir an önce yararlanmanızı tavsiye ederim. Vergi idaresi konuyu yeni teknolojik imkânlarla çok hızlı tespit edebilir, konuyu takdir komisyonuna, incelemeye iletmeden ya da bir muhbir tarafından idareye bildirilmeden bir an evvel pişmanlık dilekçesi ile beyannamenizi verip, vergi ve pişmanlık zammını ödeyerek VERGİ ZİYAI CEZASI’nı ortadan kaldırabilirsiniz.
