TÜİK, Eylül 2022 konut satış istatistiklerini açıkladı.
Bu sene Eylül ayında toplam konut satışlarında geçen senenin aynı ayına göre yüzde 22,9, banka ipotekli kredi ile konut satışlarında yüzde 43 ve yabancıya konut satışlarında ise yüzde 23,8 oranında düşme var.
Eksi reel faiz olmasına rağmen, toplam satışlarda ve ipotekli satışların düşmesinin bir nedeni konut fiyatlarının balon yapmasıdır.
2022 Temmuz ayı verilerine göre 2017 yılını temel yılı olarak 100 alırsak, 2022 Temmuz ayında;
TÜFE endeksi; 323,1
TCMB Konut fiyat endeksi; 507,6
Gram altın fiyat endeksi; 686,7
Dolar/TL endeksi; 480,1 oldu.
2017'den 2022 Temmuz ayına kadar geçen beş sene 1 ayda; enflasyon 3 kattan biraz fazla artarken, konut fiyatları 5 kat artmış.
Bir diğer nedeni siyasi iktidarın sosyal konut projesidir. Anlaşılan o ki bir kısım alıcı bu projeyi bekliyor.
Bir başka neden yüksek enflasyon nedeni ile halkın satın alma gücünün azalması ve yoksullaşmasıdır.
Yabancıya konut satışlarında azalmaya Hükümetin vatandaş olmanın bedelini 250 bin dolardan 400 bin dolara çıkarması etkili oldu.
Ayrıca son yıllarda yabancıya konut satışında ilk sırayı Arap ülkeleri alırdı. Bu sene Rusya aldı.
Rusya-Ukrayna savaşı, birçok Rus vatandaşının Rusya'dan kaçmasına neden oldu. Dahası Rusya'da Putin diktası var olduğu sürece Türkiye'den konut alan Rus vatandaşları artacaktır.
Siyasi iktidar, konut sorununu kronikleştirdi. Çünkü, konut sorununu rant kapısı yaptı.
KİPTAŞ'ın kuruluş kararnamesinde ''Gecekondu önlemek için konut yapar" diyor. Oysa ki AK Parti, iktidarında yandaşlara lüks konut yaptı.
Ümraniye sapağında Yeşil Vadi Konakları örnektir. Üstelik de bir tarafı boş alan iken, diğer yola yakın tarafında cami yaptı. Şimdi Şile bağlantı yolunu isteseniz de genişletemezsiniz.
TOKİ, adından da anlaşılacağı gibi toplu konut yapar. Ama büyükşehirlerde ve özellikle İstanbul'da lüks konut yaptı. Aracı zenginler yarattı. Dahası da serbest piyasa ekonomisine çomak soktu. Haksız rekabet yarattı.
TOKİ arazi alınca devletten ya cüzi fiyatta veya hazineden bedava arazi alıyor mu? İmarını kendi yapıyor. Bari ucuz satsın. Piyasa fiyatının altında satmıyor. Benzer projeyi yapan özel sektörün günahı ne? Yıllarca belediyelerden proje onayı bekliyor. Harç ödüyor.
4-Hükümet'in şimdi ilan ettiği TOKİ sosyal projesinde, 2023 seçimleri için üç hedefi olduğu anlaşılıyor. Birisi; taraf kazanmak, ikincisi ise bütçeye gelir sağlamak ve bütçe açığını düşürmek; üçüncüsü ekonomiyi canlandırmak.
Oysa ki, sosyal konut denilince ya devlet mülkiyetindeki konut ucuz kira ile veya bedava tahsis edilir. Ya da ihtiyaç sahiplerinin konut alımına devlet destek verir.
Siyasi iktidar, konut sorununu popülizm ve rant kapısı yaptı.
Kaldı ki 20 yıldır, TOKİ devrede ve inşaat sektöründe durgunluğa neden oldu. 2021'den 2022'nin ilk yarısına kadar geçen 6 çeyreğin beşinde inşaat sektörü daraldı.
Şimdi seçimler nedeni ile iktidarın yapacağı 250 bin konut ve 150 bin arsa için TOKİ para toplayacak. İktidar değişirse konutumu alamam diye korkanlar AKP'ye oy verecek. Muhalefetin bu yolu kesmesi gerekiyor. Kesmese bile artık tuz koktu, değişim kaçınılmaz oldu.
