Ekonomim'den Alaattin Aktaş'ın yazısı...
O kadar çok konut kampanyası yapıldı ki sayısını unuttuk. Kamu bankaları devreye sokuldu, düşük faizli krediler verildi. Sonuç; ipotekli konut satışı geçen yıl en düşük düzeye indi ve eğilim azalma yönünde.
Fiyatlar öylesine yükseldi ki, uygun koşullu kredi olsa bile özellikle sıfır konuta yaklaşmak mümkün değil. Sonuç; ilk el konut satışı da dipte
Adeta canımız sıkıldıkça ya da birilerinin elinde satılmayı bekleyen konut biriktikçe veya siyaseten gerekli gördükçe kampanyalar başlattık; sözüm ona uygun koşullu krediler açtık. Zaman zaman tuttuk dar gelirli kesim için güzel ambalajlı projeler geliştirdik...
Peki sonuç; pek mesafe alınamamış. Kredi kullanımı yoluyla, yani ipotekle gerçekleştirilen konut satışı tüm yılların en düşük düzeyine inmiş.
TÜİK dün Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü’nün 2022 yılına ilişkin konut satış verilerini açıkladı.
Geçen yıl 1 milyon 486 bin konut satılmış ya da alınmış. Artık hangi açıdan bakarsanız, öyle okuyabilirsiniz. Geçen yılki satış, 2020 ve 2021 ile hemen hemen aynı düzeyde.
Önemli olan ilk satış
Konutta toplam satış ya da alış sayısı çok önemli midir, tartışılır; bana göre toplam satışın pek önemi yok. Önemli olan ilk el satışlardır. Hep aynı örneği veriyorum, otomobilde hiç ikinci el satışlar izlenir mi? Önemli olan sıfır araç satışıdır çünkü.
Konutta da durum aynı. İnşaat sektörünü sürükleyecek olan ilk el konut satışıdır.
İşte ilk el satışlarla ipotekli satışlar arasında da bir ilişki var. Çünkü kredi kullanmaksızın konut almak zor da, ilk el konut almak çok daha zor.
Son üç yıl bu açıdan çok tipik...
Biraz önce belirttim; bir kere son üç yıldaki konut satışı aynı düzeyde.
Bu üç yıldaki ilk el konut satışının toplam satışa oranı şimdiye kadarki en düşük düzeyde.
2020-2022 dönemindeki toplam satışın yüzde 30-31’ini ilk el konutlar oluşturdu. İlk el satışların toplamdaki payı 2019’da yüzde 38, 2013-2018 döneminde ise yüzde 45-47 dolayındaydı. Yani ilk el konutun toplamdaki payı yüzde 45’lerden yüzde 30’lara düştü.
Gerilemenin nedeni
Toplam satışta ilk el olanların payının böylesine belirgin olarak azalmasının altında iki temel etken yatıyor. Birincisi ilk el konutların yanına fiyat yönünden yaklaşılmaz oldu. Fiyatlar genel olarak çok arttı ama ilk el konutların fiyatı adeta uçtu! Dolayısıyla ilk el konutlar için kredi çok daha önemli hale geldi.
Geldi de krediyi ara ki bulasın, buldun uğraş ki alabilesin!
İpotekli satışların toplam satışa oranı 2013-2017 döneminde yüzde 30'un üstündeydi. Öyle ki bu oran 2013'te yüzde 40'a dayanmıştı. 2018 ve 2019'da krediye ulaşmak adeta mümkün olmaktan tümüyle çıkınca ipotekli satışların payı yüzde 20 ve yüzde 25 oldu.
Kamu bankaları ne güne duruyordu; 2020’de yüzde 0.64’e kadar çekilen faizle birlikte ipotekli satılan konutların toplamdaki payı bir anda yüzde 38’e fırladı.
Ancak son iki yıl düşük faizli kredinin adı var, kendi yok durumu oluşunca ipotekli satışların payı yüzde 19-20 ile şimdiye kadarki en düşük düzeye indi.
İlk-ikinci el neredeyse eşitti
Geçen yılki yaklaşık 1.5 milyon satışın 460 bini ilk el, 1 milyon kadarı da ikinci el konutlardan oluşuyor. Geçen yılki ilk el konut satışı, tüm Türkiye’yi kapsayacak şekilde 2013’ten bu yana tutulmakta olan istatistiklere göre en düşük satışa işaret ediyor. Toplam satışta olduğu gibi ilk elde de son üç yıl hemen hemen aynı ama geçen yılki en düşük.
Oysa 2013-2018 yıllarında ilk el konut satışı ikinci eli neredeyse yakalamıştı. Hele 2016, 2017 ve 2018 yıllarında ilk el konut satışı rekor düzeydeydi.
Bunca yıl çözüm üretilemedi
Hep altını çiziyorum, eğer herhangi bir konuda peş peşe önlemler açıklanıyorsa, belli ki önceki önlemler ya eksik ya işe yaramamıştır, dolayısıyla yeni bir arayış vardır.
Konutta da aynı durum geçerli...
Yeni yeni adlarla üç beş ayda bir paket açıklanıyor. Sonuç ne; işte verileri aktardım.
Kredi kullanılarak alınan konutların oranı dip yapmış!
İlk el konut satışları dip yapmış!
Sorun artık ucuz krediyle çözülebilir olmaktan çoktan çıktı da bu görmezden geliniyor. Şu günlerde başvurusu yapılmakta olan yeni kampanyadan yararlanabilecek hanelerin oranı nedir ki... Bırakın düşük faizli krediyi, sıfır faizli kredi açsanız bile geniş bir kesim bu fiyatlardan konut alabilme olanağını çoktan yitirdi.
