İşte Türkiye’de konut fiyatları ve kiralarla ilgili çarpıcı detaylar:
Konut Fiyatlarında Rekor Artış
OECD’nin 2024’ün üçüncü çeyreğine kadar olan verilerine göre, 2015 yılında 100 birim kabul edilen konut fiyat endeksi, Türkiye’de 1.740,7 değerine ulaştı. Bu, son dokuz yılda konut fiyatlarının nominal bazda %1.640,7 oranında (16,4 kat) arttığını gösteriyor.
Aynı dönemde konut kiralarındaki artış ise %849,4 (8,5 kat) seviyesinde gerçekleşti. 2015’te 500 bin TL olan bir konutun fiyatı 2024’te 8 milyon 700 bin TL’ye, 2.500 TL olan bir konut kirası ise 23 bin 700 TL’ye yükseldi.
Dünyayla Kıyaslama
OECD ülkeleri genelinde dokuz yıllık süreçte konut fiyatlarındaki artış oranı ortalama %84 düzeyindeyken, Türkiye’de bu oran OECD ortalamasının tam 19,5 katı olarak kaydedildi.
Konut fiyat artışında Türkiye’ye en yakın ülke %154 ile İzlanda olurken, diğer ülkelerdeki artış oranları %10 ile %85 arasında değişti. Kiralarda ise Türkiye’nin %849,4’lük artış oranına yaklaşan bir OECD ülkesi bulunmuyor. Türkiye’nin en yakın takipçisi Macaristan’da bu oran %88,2 ile sınırlı kaldı.
Son Üç Yılda Hızlanan Artış
Türkiye’de 2015-2021 yılları arasında konut fiyatları %140,5, kiralar ise %172,6 oranında artış gösterdi. Ancak 2022-2024 döneminde konut fiyatlarında %624 (6,2 kat), kiralarda ise %450 (4,5 kat) artış yaşandı.
Bu dönemde artan göç, sığınmacı nüfusu, yabancı talebi ve kredi faiz oranlarının yükselmesi gibi faktörler, hem konut fiyatlarının hem de kiraların artışında önemli rol oynadı.
Konut Sahipliği ve Kiracılıkta Değişim
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, 2015-2024 döneminde Türkiye’nin toplam nüfusu %10,2 artarak 84 milyon 130 bine ulaştı. Ancak artan nüfusa rağmen, ev sahipliği oranı %60,4’ten %56,1’e gerilerken, kiracıların oranı %23,3’ten %28’e yükseldi.
Bu süreçte kirada oturanların sayısı %32,5 artarak 23 milyon 582 bin kişiye ulaştı. Kiracı nüfusunda 5 milyon 788 bin kişilik bir artış kaydedildi.
Elverişli Konut Hakkı ve İnsan Hakları
Barınma, Birleşmiş Milletler (BM) ve İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi’ne göre temel bir insan hakkı olarak tanımlanmıştır. BM’nin “elverişli konut hakkı” tanımına göre bir konutun sağlanması gereken asgari özellikler şunlardır:
- Yerinden edilme korkusu olmamalı.
- Su, kanalizasyon, elektrik gibi temel hizmetlere erişim sağlanmalı.
- Hane bütçesini zorlamayacak bir maliyette olmalı.
- Herkesin ihtiyaçlarını karşılayabilecek şekilde tasarlanmalı.
- Sağlıklı ve yeterli bir yaşam alanı sunmalı.
- Ulaşımı kolay olmalı.
- Çevrenin kültürel kimliğiyle uyumlu olmalı.
Türkiye’de son yıllarda hızla artan konut fiyatları ve kiralar, hem ekonomik hem de sosyal açıdan ciddi bir değişimi beraberinde getirdi. OECD verilerine göre, Türkiye’nin bu alandaki artış oranları dünya ortalamalarının çok üzerinde. Özellikle kiraların %849,4 oranında artması, ev sahipliği oranlarının düşmesi ve kiracı nüfusunun hızla artması, barınma hakkının daha erişilebilir hale getirilmesi gerektiğini gösteriyor.
